Η κριτική σκέψη είναι μια διανοητική ικανότητα που επιτρέπει σε κάποιον να αναπτύσσει μια κρίση μέσω νοητικών διεργασιών που βασίζονται στην αντικειμενική ανάλυση των γεγονότων και στην αξιολόγηση των πληροφοριών που συλλέγονται μέσω της εμπειρίας και της παρατήρησης, προκειμένου να αναπτύξει και να βρει μια έγκυρη λύση: είναι μια διανοητική διαδικασία και όχι μια ικανότητα και, ως εκ τούτου, μπορεί να εκπαιδευτεί.
Το κρίσιμο μέρος του όλου εγχειρήματος έγκειται στην αντικειμενικότητα του υποκειμένου: ο κριτικός στοχαστής πρέπει να είναι σε θέση να αφήσει κατά μέρος τα συναισθήματα, τις προκαταλήψεις και τα συμφέροντά του προκειμένου να επιδιώξει μια όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική και πραγματική άποψη βασισμένη στα γεγονότα και τα συμφραζόμενα.
Επιτρέπει σε κάποιον να αξιολογεί προσεκτικά τις πηγές, να μην εμπιστεύεται τις φήμες και να αμφισβητεί τις πληροφορίες που φθάνουν, αξιολογώντας τες υπό το πρίσμα πραγματικών δεδομένων, προβληματιζόμενος και λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες επιλογές: με αυτόν τον τρόπο, ασκεί κανείς αυτό που ονομάζεται “κατανόηση”.
Στην πράξη, η κριτική σκέψη επιτρέπει σε κάποιον να προσλαμβάνει όλες τις πληροφορίες, να τις αξιολογεί και να τις ζυγίζει όλες, και στη συνέχεια να απορρίπτει εκείνες που είναι σίγουρα λανθασμένες, να διατηρεί σε αμφιβολία εκείνες για τις οποίες είναι αναποφάσιστος και να κρατά σε επιφύλαξη εκείνες που επιβεβαιώνονται, με τις οποίες να προχωρά, αποφεύγοντας μια συναισθηματική ή υπεραπλουστευμένη προσκόλληση, αλλά εφαρμόζοντας την ερμηνεία των γεγονότων: γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σήμερα που βομβαρδιζόμαστε με πληροφορίες που συχνά είναι εξωπραγματικές και ψευδείς (τα λεγόμενα “fake news”).